Papier-mâché: Mô hình giấy

      Cái gì đây kỳ này?

          Papier-mâché (em xin phiên âm kiểu bình dân học vụ là pa-pi-ê ma-shê) là một từ tiếng Tây chỉ môn nghệ thuật tạo hình từ giấy, bột giấy và hỗn hợp hồ dán, tinh bột. Về căn bản thì môn này khá đơn giản, các y thị cứ việc mót ít bột mì còn dư trong bếp, gom giấy báo cũ chưa kịp bán ve chai lại, thêm cái cọ nhỏ và ít thời gian buồn chán là có thể làm được một món rồi. 

          Các lớp giấy được xé nhỏ rồi phết dính với nhau theo hình dạng mong muốn bằng hồ dán, để khô tự nhiên đến khi cứng chắc lại. Tùy theo hình dạng, kích thước và "tầm vóc" mà mô hình được cố định bên trong bằng nhiều loại khung khác nhau: khung tre, khung kẽm, khung carton hoặc đơn giản là đặt lên một mẫu khuôn có sẵn. Khi mô hình đạt hình dạng như ý rồi thì trang trí tô vẽ tùy ý. 

          Thời xưa Papier-mâché được sử dụng nhiều hơn bây giờ. Người Ai Cập cổ đại xác ướp được mang mặt nạ làm từ hỗn hợp tương tự như Papier-mâché, ấy là các lớp giấy papyrus hoặc vải lanh quét. Bên Ba Tư thì người ta chế mâm, tráp, khay đựng theo lối này. Ở Nhật Bổn hoặc Ấn Độ thì xài Papier-mâché để tạo thành hình trang trí đính lên khiên hoặc giáp. Ngoài các vật dụng trang trí, Papier-mâché còn được áp dụng để đóng xuồng (tất nhiên là có chống thấm), dùng để làm mái vòm của đài thiên văn, thậm chí vỏ đạn vì tính chịu lực cao.

          Thời nay thì Papier-mâché ít được dùng trong lĩnh vực nào khác ngoài trang trí, nhất là mặt nạ trong các kỳ lễ hội (đầu lân, đầu ông địa nhà mình cũng một dạng gần với Papier-mâché), sử dụng để dựng bối cảnh trong nhà hát. Đa số nhi đồng thối tai ở nước ngoài đều được tập tành làm Papier-mâché trong nhà trường.

          Nai chôm hình trên Google để minh họa cho các y thị hình dung: 

Đài quan sát mái vòm phía trên làm theo phương pháp Papier-mâché

Hộp, tráp Papier-mâché đẹp hào nhoáng - đặc sản của xứ Kashmir

          Chuẩn bị vật liệu

• Giấy xé nhỏ (Giấy báo là chuẩn nhất. Giấy nên xé bằng tay để mép giấy xơ ra, khi đắp nên mô hình sẽ dễ dàng bện chặt, không để lại lằn mép giấy.)   
• Hồ dán (Có thể dùng keo sữa - PVA, hồ vải, keo giấy dán tường pha loãng hoặc tham khảo cách tự nấu keo phía dưới)
• Bìa carton hoặc dây kẽm nhỏ (nếu có làm khung)
• Cọ lớn, nhỏ + màu Acrylic để trang trí.
• Ngoài ra cũng nên chuẫn bị sẵn bút, thước, kéo, kiềm, dao rọc giấy, băng keo giấy, khăn ... v ... v ... nhỡ khi cần
• Tìm một chỗ vắng vẻ, lót giấy báo để bày, không lại dây ra khắp nhà mẹ mắng, hê hê.

 bày đồ hàng

 

giấy báo phải xé tay nhé

          Pha hồ dán

          Tự làm hồ dán theo công thức đơn giản, thân thiện với môi trường và không chất bảo quản nhé các y thị:

• Đun 5 cups nước trong chảo (1 cup ~ 240ml)
• Bột mì đa đụng tìm mọi nơi đều có, rây cho mịn, quậy chung với 1 cup nước lạnh. Quậy đều như khi các y thị làm bánh, sao cho bột không nổi óc trâu, mịn đều thì đổ hỗn hợp bột này vào chảo nước đang đun kia. 
• Chỉnh lửa nhỏ, khuấy đều và nhẹ tay khoảng 2-3 phút cho bột đặc lại. Nhắc xuống đổ vào hũ đậy kín, dùng được trong 2-3 tuần.
• Khi thấy hồ có vẻ đặc, khô đi qua thời gian, có thể khuấy lại với 1 cup nước nóng để hồ loãng ra.  

Lưu ý: Công thức này sử dụng cho hồ loãng, hồ loãng sẽ lâu khô hơn hồ đặc. Nếu các y thị gấp rút muốn sản phẩm khô nhanh (mà theo thị Nai đã chơi môn này là không nên gấp rút) thì có thể sử dụng công thức 1 cup bột + 2 cup nước nóng + 1 cup nước lạnh, cách thức như trên. 

          Tạo khung

           Tùy vào độ phức tạp của mô hình mà có cách tạo khung khác nhau bằng các vật liệu khác nhau. Có vài phương pháp cơ bản phổ biến như sau:

• Tạo hình bằng cách vo giấy báo đối với những mô hình có hình khối đơn giản 
• Tạo hình bằng bìa carton đối với những mô hình có mặt phẳng (như làm khung ảnh, hộp, bảng...)
• Tạo hình bằng dây kẽm đối với những mô hình nhiều chi tiết (như búp bê, cây cối)
• Tạo hình bằng cách ốp lên những vật có sẵn hình dạng cần thiết (như ốp lên bong bóng, lon, dĩa, chai lọ...)

           Tuy nhiên, đây chỉ là lý thuyết, khi hành động nên tùy cơ ứng biến, có thể kết hợp nhiều cách trên với nhau để tạo được khung hình ưng ý nhất :">~ 

          Cách làm

• Chuẩn bị xong các thứ cần thiết bao gồm:
   -   Giấy báo đã xé nhỏ
   -   Keo pha loãng
   -   Khung đã được cố định chắc chắn bằng băng keo giấy 
   
  khung bắng carton :">~
   
• Nhúng ướt giấy báo trong dung dịch keo rồi đắp đều lên khung cho đến khi phủ kín hoàn toàn. 
• Để ở chỗ thoáng cho ráo nước, sau đó tiếp tục đắp thêm giấy theo cách trên. (Làm khoảng 3 lớp hoặc hơn tùy vào độ lớn của mô hình) 

 

đắp giấy báo lên

• Sau khi lớp giấy báo đã khô hoàn toàn, phủ lên một lớp sơn trắng trước, rồi tô vẽ trang trí tùy ý.

  

phủ 1 lớp sơn trắng

• Cuối cùng, sau khi màu vẽ đã khô, xịt lên 1 lớp sơn Acrylic ko màu để tạo độ bóng và bảo quản mô hình. (Khi xịt sơn nhớ đeo khẩu trang)

  

 hoàn thành :">~

Lưu ý: 
- Nếu phơi ngoài nắng gắt, mô hình có thể bị cong, vênh.
- Nếu keo quá loãng, sau khi khô, các lớp giấy báo có thể bị bong, phồng.